Στην επιστημονική κοινότητα η συντριπτική πλειοψηφία - πάνω από το 97% - υποστηρίζει την άποψη της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής. Δηλαδή αποδέχεται ότι η κλιματική αλλαγή είναι πραγματική, προκαλείται κυρίως από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για τον πλανήτη.
Πολυάριθμες μελέτες και έγγραφα από κλιματολόγους επιστήμονες, γεωεπιστήμονες, περιβαλλοντολόγους και επιστήμονες από άλλους συναφείς τομείς το επιβεβαιώνουν ενώ σχεδόν κάθε σημαντικός επιστημονικός φορέας σε όλο τον κόσμο υποστηρίζει αυτή την άποψη, όπως η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), η Αμερικανική Ένωση για την Προώθηση της Επιστήμης (AAAS), η Εθνική Υπηρεσία Αεροναυτικής και Διαστήματος (NASA), η Βασιλική Εταιρεία (Ηνωμένο Βασίλειο), ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO).
Στην άλλη πλευρά βρίσκουμε τους αρνητές. Επιστήμονες που αρνούνται ή εκφράζουν σκεπτικισμό σχετικά με την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή. Αυτοί αντιπροσωπεύουν μια πολύ μικρή μειοψηφία - περίπου το 2-3% των ερευνητών και προέρχονται συχνά από τομείς που δεν σχετίζονται με την επιστήμη του κλίματος ή δημοσιεύουν σε φόρουμ που δεν τυγχάνουν επαρκώς θετική αξιολόγηση από ομότιμους συναδέλφους.
Παρά τη συντριπτική επιστημονική συναίνεση και τον μικρό αριθμό τους, οι αρνητές της κλιματικής αλλαγής ασκούν δυσανάλογα μεγάλο αντίκτυπο. Η αντίληψη του κοινού συχνά υποτιμά το βαθμό συμφωνίας μεταξύ των επιστημόνων.
Έρευνες δείχνουν πως πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η επιστημονική κοινότητα είναι πιο διχασμένη σε σχέση με την κλιματική αλλαγή από ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Αυτή η διάσταση μεταξύ αντίληψης και πραγματικότητας οφείλεται σε διάφορους στρατηγικούς, πολιτισμικούς και συστημικούς παράγοντες που ενισχύουν την επιρροή των αρνητών και συχνά τροφοδοτείται από εκστρατείες παραπληροφόρησης, κάλυψης από τα μέσα ενημέρωσης που δίνει ίση βαρύτητα και στις δύο πλευρές της συζήτησης και πολιτικής τοποθέτησης.
Ας δούμε όμως μερικούς από τους λόγους για τους οποίους οι αρνητές, αν και αποτελούν μια μικρή μειοψηφία στην επιστημονική κοινότητα, δημιουργούν τόσο πολύ θόρυβο και διαμάχη.
Υποστήριξη από τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων
Πολλές εκστρατείες άρνησης της κλιματικής αλλαγής χρηματοδοτούνται από βιομηχανίες που έχουν να χάσουν από τις δράσεις για το κλίμα, ιδιαίτερα από τον τομέα των ορυκτών καυσίμων. Εταιρείες και ομάδες συμφερόντων με δραστηριότητες που αφορούν πετρέλαιο, άνθρακα και φυσικό αέριο έχουν ιστορικά διοχετεύσει μεγάλα ποσά χρημάτων σε εκστρατείες παραπληροφόρησης, άσκηση πιέσεων και προσπάθειες δημοσίων σχέσεων που στοχεύουν στη δημιουργία αμφιβολιών σχετικά με την επιστήμη της κλιματικής αλλαγής.
Για την προώθηση του σκεπτικισμού αυτού έχουν δημιουργηθεί δεξαμενές σκέψης και ομάδες υποστήριξης που χρηματοδοτούνται από τη βιομηχανία. Αυτές οι ομάδες συχνά παράγουν έρευνες ή προβαίνουν σε δημόσιες δηλώσεις που αμφισβητούν την επιστημονική συναίνεση, ακόμη και αν η επιστημονικές αιτιάσεις στις οποίες βασίζονται είναι αδύναμες ή ελαττωματικές.
Προβολή στα μέσα ενημέρωσης και διαφήμιση
Διαθέτοντας σημαντικούς οικονομικούς πόρους, οι αρνητές μπορούν να αντέξουν οικονομικά ευρείες διαφημιστικές καμπάνιες, προβολή στα μέσα ενημέρωσης και πολιτικές πιέσεις, εξασφαλίζοντας ότι το μήνυμά τους φτάνει σε ένα ευρύ ακροατήριο, υπερκαλύπτοντας συχνά τα πιο διακριτικά μηνύματα της επιστημονικής κοινότητας.
Επίσης απολαμβάνουν ίσο χρόνο προβολής στα μέσα που οδηγεί σε λάθος εντυπώσεις, δίνοντας στους αρνητές του κλίματος ένα βήμα που κάνει να φαίνεται ότι υπάρχει πραγματική επιστημονική συζήτηση, παρόλο που η συντριπτική πλειοψηφία των επιστημόνων συμφωνεί ότι η κλιματική αλλαγή προκαλείται από τον άνθρωπο.
Η Κλιματική Αλλαγή παρουσιάζεται ως ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα με δύο έγκυρες πλευρές. Αυτό μπορεί να παραπλανήσει το κοινό και να το κάνει να πιστέψει ότι η άρνηση είναι μια λογική εναλλακτική άποψη, ενώ στην πραγματικότητα δεν υποστηρίζεται από αξιόπιστη επιστήμη.
Η κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης συχνά ευνοεί τα συνθήματα και την υπεραπλούστευση έναντι των εξειδικευμένων μακροσκελών επιστημονικών εξηγήσεων. Οι αρνητές της κλιματικής αλλαγής μπορούν να επωφεληθούν από αυτό κάνοντας δραματικούς ή υπεραπλουστευμένους ισχυρισμούς που είναι πιο πιθανό να προβληθούν, ενώ τα προσεκτικά, τεκμηριωμένα επιχειρήματα των επιστημόνων είναι πιο δύσκολο να μεταδοθούν σε καθημερινές μορφές μέσων ενημέρωσης.
Φόβος για τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, κουλτούρας και οικονομικών συνεπειών
Η αποδοχή της κλιματικής αλλαγής συχνά συνεπάγεται την ανάγκη για σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής μας - μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα και υιοθέτηση πιο βιώσιμων πρακτικών. Οι άνθρωποι απορρίπτουν τα στοιχεία για να αποφύγουν να νιώσουν σύγκρουση σχετικά με τις αξίες ή τις συμπεριφορές τους και οι αρνητές εκμεταλλεύονται αυτή την αντίσταση υποστηρίζοντας ότι οι αλλαγές αυτές είναι περιττές ή ότι αρκούν μόνο οι τεχνολογικές λύσεις.
Οι άνθρωποι τείνουν να αναζητούν πληροφορίες που υποστηρίζουν τις προϋπάρχουσες πεποιθήσεις τους και αγνοούν ή απορρίπτουν πληροφορίες που τις αντικρούουν. Όσοι είναι ήδη σκεπτικιστές της κλιματικής αλλαγής θα στραφούν προς πηγές που ενισχύουν τον σκεπτικισμό τους, ενισχύοντας την απήχηση ενός μικρού αριθμού αρνητών.
Οι αρνητές συχνά υποστηρίζουν ότι η δράση για το κλίμα θα καταστρέψει θέσεις εργασίας ή θα παραλύσει τις οικονομίες, παρόλο που υπάρχουν σημαντικές αποδείξεις ότι οι πράσινες βιομηχανίες μπορούν να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και να τονώσουν την οικονομική ανάπτυξη.
Παραπληροφόρηση και επανάληψη
Η συνεχής επανάληψη παραπληροφόρησης ή ψευδών αφηγήσεων σχετικά με την κλιματική αλλαγή (π.χ. «το κλίμα πάντα αλλάζει», «οι επιστήμονες είναι διχασμένοι» ή «είναι πολύ δαπανηρό να διορθωθεί») μπορεί να διαμορφώσει την αντίληψη του κοινού. Μελέτες έχουν δείξει ότι η επανειλημμένη έκθεση σε παραπληροφόρηση αυξάνει την πίστη σε αυτήν, ακόμη και όταν οι άνθρωποι γνωρίζουν αρχικά ότι είναι ψευδής.
Επιστημονική πολυπλοκότητα και αμφιβολίες
Η επιστήμη του κλίματος είναι εγγενώς πολύπλοκη, καθώς περιλαμβάνει μακροπρόθεσμα δεδομένα, μοντέλα πιθανοτήτων και αλληλεπιδράσεις μεταξύ πολλών συστημάτων (π.χ. ωκεανοί, ατμόσφαιρα, βιόσφαιρα). Αυτό καθιστά δύσκολο για τον μέσο άνθρωπο να κατανοήσει πλήρως ή να δει εύκολα τις άμεσες επιπτώσεις στην καθημερινή του ζωή.
Επίσης οι αρνητές του κλίματος συχνά εκμεταλλεύονται τις εγγενείς αβεβαιότητες των κλιματικών μοντέλων και προβλέψεων για να υποστηρίξουν ότι η επιστήμη είναι αβέβαιη. Ενώ οι επιστήμονες είναι σαφείς σχετικά με τα συντριπτικά στοιχεία που υποστηρίζουν την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή, οι αρνητές επικεντρώνονται στους τομείς αβεβαιότητας ή στα κενά γνώσης για να αμφισβητήσουν τα ευρύτερα συμπεράσματα. Αυτή η τακτική, γνωστή ως «κατασκευή αμφιβολιών», έχει χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά από άλλες βιομηχανίες στο παρελθόν, όπως η καπνοβιομηχανία.
Χρονική υστέρηση μεταξύ αιτίας και αποτελέσματος
Ορισμένες από τις σοβαρότερες επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής δεν έχουν ακόμη εκδηλωθεί πλήρως. Αυτή η χρονική υστέρηση διευκολύνει τους αρνητές να υποβαθμίσουν τον επείγοντα χαρακτήρα της δράσης, υποστηρίζοντας ότι οι σημερινές αλλαγές είναι φυσιολογικές ή ότι έχουμε περισσότερο χρόνο για να δράσουμε απ' ό,τι προτείνουν οι επιστήμονες.
Μέσα κοινωνικής δικτύωσης και influencers
Οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συχνά δημιουργούν περιεχόμενο για τους χρήστες που ευθυγραμμίζεται με τις υπάρχουσες πεποιθήσεις τους. Αυτό μπορεί να ενισχύσει την άρνηση της Κλιματικής Αλλαγής εκθέτοντας συνεχώς τους ανθρώπους σε περιεχόμενο με σκεπτικιστικό περιεχόμενο για το κλίμα χωρίς επιστημονικό αντίλογο. Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν χρησιμοποιηθεί για τη διάδοση σκόπιμης παραπληροφόρησης σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Αυτό περιλαμβάνει ψεύτικες ειδήσεις, παραποιημένες μελέτες ή επιλεγμένα δεδομένα που διαστρεβλώνουν την επιστημονική άποψη.
Ορισμένα δημόσια πρόσωπα, προσωπικότητες των μέσων μαζικής ενημέρωσης και παράγοντες επιρροής προωθούν την άρνηση του κλίματος, και οι πολυπληθείς οπαδοί τους βοηθούν στην ταχεία διάδοση της παραπληροφόρησης. Οι δηλώσεις τους μπορεί να έχουν τεράστια απήχηση, ιδίως όταν θεωρούνται αξιόπιστες φωνές από ορισμένα τμήματα του πληθυσμού.
Βραχυπρόθεσμη στόχοι των πολιτικών και των επιχειρήσεων
Και οι πολιτικοί και οι επιχειρήσεις τείνουν να επικεντρώνονται σε βραχυπρόθεσμους στόχους -όπως η νίκη στις εκλογές ή η μεγιστοποίηση των τριμηνιαίων κερδών- και όχι σε μακροπρόθεσμα ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή. Οι αρνητές το εκμεταλλεύονται αυτό υποστηρίζοντας ότι η δράση για το κλίμα κοστίζει βραχυπρόθεσμα και συχνά υποβαθμίζουν ή αγνοούν τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της αδράνειας.
Τελικά για να συνοψίσουμε, παρόλο που οι αρνητές της κλιματικής αλλαγής αντιπροσωπεύουν ένα πολύ μικρό ποσοστό της επιστημονικής κοινότητας, η επιρροή τους ενισχύεται από την οικονομική υποστήριξη των βιομηχανιών, τις στρατηγικές των μέσων ενημέρωσης που τους δίνουν ασύμμετρη προσοχή και την πολιτική και ιδεολογική πόλωση. Ψυχολογικοί παράγοντες όπως οι προκαταλήψεις, η παραπληροφόρηση και η αντίσταση στην αλλαγή διαδραματίζουν επίσης βασικό ρόλο στη διατήρηση του σκεπτικισμού στο κοινό. Αυτοί οι παράγοντες συνδυάζονται για να δημιουργήσουν μια δυνατή και επίμονη φωνή που αμφισβητεί την επιστημονική άποψη, παρόλο που τα στοιχεία για την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή είναι συντριπτικά και ευρέως αποδεκτά από τους ειδικούς.
Comments